هنر نزد ایرانیان است و بس

     " گزارشی از بافته های نو و معرق چوب"

 مقدمه:

 وقتی برای اولین بار به گوشمان خورد که نمایشگاهی با نام " بافت تاب" و " معرق چوب" گذاشته اند، هیچ ذهنیت خاصی به مغزمان خطور نکرد. با توجه به اینکه پیش از این شاهد برگزاری انواع و اقسام نمایشگاههای هنری در کشور بودیم، این عناوین، نام های غریبی در میان دیگر عنوان ها بودند.

در این نگارخانه آثار بسیارزیبایی به چشم می خورد،به گونه ای که شاید هر کدام از آنها قابل تقدیر و ستایش بود.یک لحظه تنوع رنگ ها چنان ما را در میان فضای نگارخانه غرق کرد که ماندیم با خالق مهربان و

 بسیار خونگرم این آثار سخن بگوییم و یا اینکه محو تماشای تابلوها شویم.چیزی که بسیار برای ما جالب بود ابتکار پدید آورنده بود که توانسته است از وسایل اضافی و حتی دورانداختنی منزل، نمایشگاهی زیبا ترتیب دهد.و این هما ن چیزی است که ماهها به دنبالش بودیم. خلاقیتی که فقط از عهده روحیه ظریف و ریز بین یک زن بر می آید.

خانم" فیروزه اشرفی" دیپلم اقتصاد و متولد سال 1343 در تهران است . وی با کمک ذوق و سلیقه خود، همراه با ابتکاری نو، تابلوهای زیبایی را با استفاده از وسایلی چون: گونی، مهره های چوبی، خرده کامواهای فانتزی در قطرها و رنگ های مختلف، خرده موکت، مرواریدهای ریز و درشت، منجوق، ملیله، پولک، قیطان، یراق های تزئینی لباس، روبان، نخ، کاغذ، مقوا، میخ و... پدید آورده است.

اسامی این آثار نیز چون خود آنها زیبا و خیال انگیز هستند، عناوینی چون: گیاهان رؤیایی ، سنت و مدرنیسم، گل روبانی ، مرداب آب، ماهی و دریا، زاویه ها، گل مربعی ، سنتی دوزی، ماهی ها در نوروز، پروانه و ...

سوال- خانم اشرفی! در نحوه ابداع بافته های نوی خود چه می گویید؟

- از کودکی با بافتنی آشنا بودم اما تنها از بافت لباس راضی نبودم و به دنبال چیز تازه ای می گشتم. در ابتدا برای لباسهای بافتنی و تولیدی های لباس، طرح می دادم و سپس کاملاً به خیاطی و بافتنی روی آوردم؛ اما همیشه دلم می خواست کاری را اختراع کنم. همیشه فکر می کردم چه کاری انجام نشده است و چه چیزی وجود دارد که هنوز ذهن بشر به آنها نرسیده است. در اطراف خودم دقت می کردم تا ببینم با چه ابزار جدیدی می توان کاری هنری خلق کرد. در نهایت به ساخت تابلوهای بافت تاب و معرق چوب رسیدم که تا به حال کسی شبیه به آن را ارائه نکرده است.

برای اینکه طرح و بافت ، ماندگارتر شود و فقط به لباسی که تاریخ مصرف معینی دارد منتهی نشود، شروع به بافتن کردم و با ترکیب انواع بافت ها، با کامواهای مختلفی که درخانه داشتم و سپس کامواهای متنوعی که در بازار وجود داشت؛ توانستم" بافته های نو " را به وجودآورم. اولین ایده ام را هم از گبه گرفتم و سپس طرح ها و شکل های هندسی را نیز در کارم اضافه کردم.

سوال - این بافته های نوی شما به چه شکل آماده می شوند و چه کاربردی در منزل دارند؟

- این کار احتیاج به فضای کارگاهی ندارد و خانم ها می توانند حتی در هنگام تماشای تلویزیون، این بافتنی را  ببافند. بافت به شکل ساده و با دو میل و یک میل است. هنر بافنده فقط در پیاده کردن طرح های مختلف و رنگ آمیزی آنها و همچنین ایجاد بافت های متفاوت با استفاده از کامواهای مختلف است. برخی از این کاموا موهای بلندی دارند، برخی نخ های رنگی و زری های متفاوتی از درونشان رد شده و بعضی دیگر آویزه های کوچکی را در میان خود دارند .همین شکل و فرم مختلف نخ ها باعث می شود که ذهنیت خاصی در آدم ایجاد شود و تابلوهایی دلخواه را ببافد.

البته روی تمامی آثار بافته های نو، رودوزی نیز انجام می شود. دوخت های سنتی جلوه جدیدی به کار می دهند و آن را زیباتر می کنند.

اما علاوه بر زیبایی و استفاده به صورت تابلو، می توان از این آثار به صورت قالیچه، زیرپایی، روتختی، پرده، پاراوان، رومیزی، دیوارکوب و ... نیز استفاده کرد . پس هم از لحاظ تزئینی به درد خانه می خورد و هم از لحاظ کاربردی . به فرض، در آشپزخانه و یا اتاق خواب می توان تمام سرویس را با بافتنی های مختلف و در طرحی ثابت تزئین کرد. حتی می توان تابلویی از همان رنگ و مدل نیز برای تزئین دیوارها بافت و طراوتی تازه به اتاق های مختلف منزل بخشید.

سوال - دوام و رنگ این بافته ها به چه صورتی است؟

تمامی این آثار قابل استفاده در منزل و قابل شستشو هستند. البته برای بافته هایی که به صورت تابلو می باشد بااستفاده از موکت، زیرسازی انجام می شود. همچنین آثاری که روی زمین انداخته می شوند با استفاده از چسب موکت و چرم پشت نمدی، آستر ایجاد می شود تا فرم بافته در زیر پا تغییر نکند. در ضمن در بافته هایی که به صورت زیرانداز می باشد نباید از مهره و دیگر تزئینات برجسته استفاده کرد، تا راه رفتن روی آنها آسان باشد.

سوال - کمی  از انتخاب  عناوین بر روی آثار ابداعی خود بگویید.

 بافته های نو را " بافت تاب" نامگذاری کرده ام، یعنی بافته هایی که حالت تابیده دارد؛ همچنین این اصطلاح مخفف " بافته تابلو" می باشد." معرق چوب" هم به نظرم تنها اسمی بود که می توانست با کلاژی که روی چوب انجام می دهم، مناسبت باشد.

سوال - کمی هم درمورد کار معرق چوب توضیح بدهید.

در ابتدا باید بگویم که 6 سال پیش، یک دوره گرافیک در آموزشگاه آزاد نزد مرحوم استاد" علی کوثر احمدی"، گذراندم. مدتی نیز بامقوا و رنگ و پاستل کارهای گرافیکی انجام دادم، اما همان طور که گفتم چون دلم میخواست کار جدیدی انجام بدهم ابتدا آمدم وطرح های گرافیکی مدرن را با بافته های سنتی مخلوط کردم.

بعد از این کار مقداری کاموای خرد شده روی دستم ماند و کلی چیزهای مختلف که در خانه بود و ظاهراً هیچ کاربردی نداشت. به ذهنم رسید که از این خرده کامواها کلاژ درست کنم و سپس خرده موکت و  چیزهایی دیگر را نیز به آن اضافه کردم و طرح های سنتی را با طرح های مدرن روز تلفیق کردم. به طور مثال طرح بته جقه را که نمادی سنتی است به صورت مدرن اجرا کردم.

سوال - روش کارتان هنگام درست کردن معرق چوب به چه صورت است؟

ابتدا طرح مورد نظرم را روی چوب می کشم و آن را برش می دهم، سپس با استفاده از وسایل دورریز منزل، طرحم را تزئین می کنم. مثلاً خرده کامواهایی را که از گوشه و کنار کارهای " بافت تاب" قیچی کرده ام، پوش می دهم و در گوشه ای از کار می چسبانم و یا اینکه با تکه های خیلی کوچک موکت، بافت ایجاد می کنم. درنهایت وقتی کار، چیزی که میخواستم شد، آن را رنگ می کنم.

سوال - تابلوی " یا علی" شما نیز بسیار جالب است. ازترکیب تکه های مختلف موکت و برش آنها در اندازه های متفاوت، خط بسیار زیبایی خلق کرده اید.آیا کار خطاطی این اثر و دیگر آثاری که در آنها از خوشنویسی بهره گرفته اید از خودتان است؟

این تابلو را برای سال امام علی و نمایشگاه مربوط به آن درست کردم. البته خط آن، متعلق به همسرم" مصطفی اشرفی تبریزی" است. ایشان خوشنویس می باشند و تا به حال 5 بار قرآن کریم و2 بار مفاتیح را نوشته اند در کل 50 کتاب از جمله دیوان حافظ و دیوان پروین اعتصامی را خوشنویسی کرده اند.

سوال - به نظرتان انجام چنین کارهایی در منزل صرفه اقتصادی دارد؟

من معتقدم که نباید در خانه چیزی را بیرون ریخت. من حتی از سطل ماست ، گلدان درست می کنم. همان طور که در یکی از تابلوها دیدید، پوسته های پسته را جمع کرده و با آنها بافت یکی از تابلوها  را درست کردم.

ساخت این تابلوها و بافتن وسایل مختلف،علاوه بر اینکه وسایل دورریز خانه را تبدیل به احسن می کند، می تواند با کاربردی که دارد زنان را تشویق کند تا برخی از تزئینات خانه را خودشان درست کنند.

به عنوان مثال من خرده ریزهای کوچک کاموا را با چسب چوب مخلوط می کنم و از آنها خمیر کاموا درست می کنم. این خمیر روی سطح گلدان، سطح زباله ، جا کفشی و... را می پوشاند و سپس آن را رنگ و تزئین می کنم و هر کس کار را ببیند فکر می کند که آن وسیله چوبی است.

سوال - چقدر توانسته اید با این هنرهای نو، جوانان ، به خصوص دختران جوان  را جذب کنید؟

هدف اصلی من جذب جوانان بوده است. به طور مثال دخترم که جوان است ، بدون توصیه من خودش به این کار علاقه مند شد و سپس داوطلبانه شروع به کار کرد.

طرح و سبک کار هم طوری است که دختران جوان و دانشجویان را جذب می کند. دختران جوان اگر کمی حوصله و دقت به خرج دهند می توانند با استفاده از قدرت تخیل خود کارهای زیبایی خلق کنند. آنان می توانند باهزینه کم و آموزش آسان، حتی قسمتی از جهیزیه خودشان را به طریق بافته های نو، تهیه کنند.

اکنون سال هاست که با گرم تر شدن تدریجی هوا، دیگر کسی بافتنی نمی بافد و به نظر می رسد که بافتنی فقط برای پیرزن ها است. در عوض لباس های آماده امروزی بین جوانان باب شده است. اما من امیدوارم که هنر بافت فراموش نشود. همان طور که اگر خودم تصویری از کار جدیدم به ذهنم بیاید حتی اگر ساعت سه نصف شب هم باشد بلند می شوم و روی آن طرح کار می کنم.

مهم این است که زنان بدانند باخلاقیت می توانند جلوی بسیاری از خرج های اضافی منزل را بگیرند.

سوال - کلاس های آموزشی هم برای علاقه مندان ترتیب داده اید؟

با توجه به استقبال خانم ها و دختران جوان تصمیم گرفتم در موسسه " فیرا" که متعلق به خودم می باشد کلاس آموزشی برگزار کنم. برای شروع هم چیزی جز دو میل و یک کلاف کاموا مورد نیاز نیست.

پس از شنبدن گفته های این خانم هنرمند،به این نکته می اندیشیدیم که واقعاً پدید آوری چنین آثار زیبایی از دشت و دریا و ... احتیاج به وسایل خاصی ندارد و تمامی خانم ها می توانند با خلاقیت و سلیقه خود چون این هنرمند خلاق، وسایل دور ریختنی خانه را حلال کنند .البته اصطلاح حلال کردن لوازم اضافی، چون انتخاب دو عنوان خانم" اشرفی"، برای ابداعاتشان برایمان تازه بود و فکر کردیم واقعاً با این روش و احتمالاً روش های دیگری که ایشان برای حلال کردن خرده ریزه های بدون مصرف خانه به کار می گیرند، می توان زشتی ها را به محیط زندگی باز گرداند. البته همراه با نوعی زیبایی خاص.

خانم " اشرفی" پس از معرفی خود و آثارش در صدا و سیما، در حال حاضر در یکی از شبکه های تلویزیونی به آموزش بافته های نو می پردازد.

ما نیزامیدواریم بعد از این علاوه بر سه نمایشگاه انفرادی این هنرمند در نگارخانه " سعدآباد" و " آثار"، شاهد کارهای جدید ایشان دردیگر نمایشگاهها باشیم؛ و باز هم جهانگردان و بازدیدکنندگان خارجی در این نمایشگاهها آثار ایشان را بخرند و به عنوان تحفه به کشور خود ببرند و هنر ایرانیان را بستایند.